Om het beter te behouden, stelt de staat de natuur op prijs, Bevrijding, 11/05/09 Guillaume Launay
Een rapport probeert in te schatten wat het verlies aan biodiversiteit Frankrijk zou kosten. Waar we ontdekken dat een hectare bos 970 euro waard is.
Wie is er druk bezig de hele dag bzzz bzzz te doen en wie bespaart de gemeenschap toch een luttele 150 miljard euro per jaar? Antwoord: bijen en, meer in het algemeen, bestuivende insecten, zonder welke het moeilijk zou zijn om fruit en groenten voort te planten. Het cijfer lijkt absurd, maar het wordt economisch ondersteund: als de bijen zouden verdwijnen, zou het nodig zijn om te betalen om het werk in hun plaats te doen of om vervangende producten te vinden. Op wereldschaal voorspellen de eerste schattingen dat het verlies aan biodiversiteit in 2050 7% van het mondiale bbp zou kunnen bedragen. 14 biljoen euro per jaar.
Terwijl het internationale werk over de economie van biodiversiteit zich ontwikkelt (lees hieronder), draagt Frankrijk zijn steen bij: een multidisciplinaire groep, voorgezeten door de inspecteur-generaal van landbouw Bernard Chevassus-au-Louis, heeft tien dagen geleden een uitgebreid en opwindend rapport gepubliceerd ( 1), dat manieren ontwikkelt om beter rekening te houden met de waarde van de natuur op economisch vlak. Een veel complexere oefening dan die van koolstof, aangezien de diversiteit van de natuur het moeilijk maakt om terug te brengen tot een enkele meeteenheid.
Wat heeft het voor zin om een prijs te geven aan de natuur?
De observatie is de versnelde erosie van de biodiversiteit. Het rapport roept een "voortdurend proces op naar het uitsterven van de biodiversiteit, bijna uitsluitend te wijten aan menselijke activiteiten". Maar a priori een prijs toekennen aan deze biodiversiteit was allerminst unaniem in de werkgroep. Tussen de spijt dat ze gedwongen zijn om de geldwaarde door te nemen om het probleem te begrijpen en de angst om de natuur te vercommercialiseren, aarzelen veel ecologen om de sprong te wagen. En iedereen hamerde er daarom op dat meten niet wandelen betekende. Voor Allain Bougrain-Dubourg, voorzitter van de Liga voor de Bescherming van Vogels, “in dit geval moet je constant op zoek zijn naar ethiek. Maar in een markteconomie kunnen we ook niet aannemen dat de natuur onbetaalbaar is. Het is minachting".
De insteek is dan ook niet om een prijs vast te stellen om de natuur mee te nemen in de ruil - mijn snelweg vernietigt hamsters, wij stellen een prijs per hamster vast en ik vergoed -, maar om de variabele "natuur" mee te kunnen nemen in kosten-batenberekeningen. “Vandaag wordt de biodiversiteit in een project als nul geteld in sociaaleconomische berekeningen, legt Bernard Chevassus-au-Louis uit. Tussen twee sporen van een TGV-lijn tellen we bijvoorbeeld alleen de tijdswinst mee. Het werk van deze groep beantwoordt daarmee aan de conclusies van de Grenelle, die bepaalt dat elk infrastructuurproject moet worden beoordeeld op zijn impact op de natuur.
Over welke diensten hebben we het?
Het rapport beschouwt drie soorten verleende diensten. De meest directe is de afhaalservice, wanneer de mens het voedsel, vers water of hout gebruikt dat hij tot zijn beschikking heeft. Dit is waarschijnlijk het meest voor de hand liggend om te beoordelen. Maar het is veel ingewikkelder om een waarde toe te kennen aan regulerende diensten (koolstofopslag, waterregulering en -filtratie, erosiebestrijding, enz.) en aan zogenaamde "culturele" diensten: toerisme, onderwijs, enz.
De groep besliste ook om zich in te zetten voor gewone biodiversiteit en wilde geen waarde toekennen aan "opmerkelijke" biodiversiteit. “Wat onvervangbaar is, zou een oneindige waarde hebben, wat niet veel oplevert, rechtvaardigt Bernard Chevassus-au-Louis. We verdedigen Notre-Dame de Paris niet door de economische waarde van haar toeristeninkomsten. De groep was voorstander van een benadering per omgeving, in plaats van per soort, om rekening te houden met alle interacties. Maar het is niet uitgesloten dat op een dag de diensten van deze of gene soort worden geëvalueerd, bijvoorbeeld de gier, aaseter die erg nuttig is in termen van volksgezondheid.
Waarom is een hectare bos 970 euro waard?
Het meest gedetailleerde voorbeeld is het bos. Niet omdat dat het meest bedreigde ecosysteem van Frankrijk zou zijn, maar omdat daar de meeste data zijn. Conclusie, de directe waarde (het hout) is goed voor slechts een tiende van de biodiversiteit van een hectare. Dat is 90 euro, tegen meer dan 500 euro voor koolstofvastlegging en -opslag, 90 voor waterkwaliteit of zelfs 200 euro voor recreatieve diensten... Deze worden beoordeeld volgens "geopenbaarde prijzen", dat wil zeggen - om te zeggen wat individuen bereid zijn te besteden (in transport bijvoorbeeld) om te profiteren van een dienst die gratis is (wandeling in het bos). Totaal: gemiddeld 970 euro per hectare Frans bos.
Een referentiewaarde die slechts een minimum is, met name omdat gegevens ontbreken. “We zijn ons terdege bewust van het ontstellend reductieve karakter van ons werk”, geeft Bernard Chevassus-au-Louis, de voorzitter van de multidisciplinaire groep, toe. Maar we zijn er zeker van dat het dat in ieder geval waard is.
Het geval van de prairies is delicater. De “geschetste” waarde ligt rond de 600 euro. Maar dit bedrag is volgens een lid van de groep "erg ondergewaardeerd", vooral omdat de gegevens om hun recreatieve waarde te evalueren ontbreken. Het aantal weilanden neemt echter af: vandaag levert een hectare bebouwd met graan de boer meer op dan een hectare weiland. Daar staat tegenover dat het belang van laatstgenoemde qua biodiversiteit veel groter is: er staan 60 tot 80 verschillende plantensoorten op een weiland. Vandaar een oproep om de mechanismen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid te herzien. Aan de maritieme kant worden de diensten van de Franse koraalriffen geschat op 5 tot 000 euro per hectare en per jaar (enkele miljarden euro's), inclusief visserij, kustbescherming, waterzuivering, toerisme, enz.
Welke concrete acties kunnen uit het rapport worden verwacht?
De publicatie van het rapport werd niet gevolgd door een klinkende mededeling van het Ministerie van Ecologie, tot groot ongenoegen van bepaalde deelnemers. Aan aanbevelingen geen gebrek. Op fiscaal vlak bijvoorbeeld door te benadrukken dat bepaalde belastingvrijstellingen (vooral voor landbouwers of vissers) “herbezien zouden kunnen worden wat betreft hun impact op de biodiversiteit”.
Ook op het gebied van onderzoek, en met name wat betreft de overzeese departementen, die Frankrijk tot een van de rijkste landen maken op het gebied van biodiversiteit. De gebruikte onderzoeksmodellen bevinden zich nog in de inloopfase, maar de inzet is enorm. De Indiase econoom Pavan Sukhdev, aanwezig bij de presentatie van het rapport, die werkt aan een wereldwijde evaluatie van de prijs van biodiversiteit, waarschuwt: "Mislukking in deze kwestie zou moreel onaanvaardbaar zijn en zou een menselijke tragedie veroorzaken."
(1) "Economische benadering van biodiversiteit en ecosysteemdiensten", rapport van de groep onder voorzitterschap van Bernard Chevassus-au-Louis, april 2009, beschikbaar op de website
