HET TWEEDE ZINKEN VAN DE "ANTICYTHERA MACHINE"
Waar we ontdekken hoe al meer dan een eeuw bijna geen enkele wetenschapper een van de mooiste gevallen van technowetenschappelijk anachronisme in twijfel heeft getrokken...
De kennis van beschavingen uit het verleden is des te mysterieuzer en betoverender omdat ze deels verloren is gegaan. Maar niet voor iedereen verloren. Eeuwenlang hebben charlatans, of enigszins gekke onderzoekers, de mysteries van planeet Aarde doorzocht op zoek naar geheimen die verborgen zijn onder de lagen van de tijd. Van de piramiden van Egypte via Paaseiland tot de geogliefen van Nazca, alles is, helaas, of bijna, geschreven door zelfverklaarde specialisten, die hier beweren dat het destijds onmogelijk was om dergelijke prestaties te bereiken zonder de hulp van buitenaardse wezens, wat suggereert dat de helling van een gehouwen steen of een hunebed een wonderbaarlijke oude kosmologische kennis impliceert. Astronomie - de oudste van de wetenschappen - wordt vaak aangehaald in de meest barokke stellingen, en als de onderzoekers natuurlijk in de overgrote meerderheid van de gevallen glimlachen bij het ontdekken van een of andere gekke stelling, weerstaan bepaalde fabels tijd en kritisch onderzoek...
Het meest verbazingwekkende voorbeeld van deze "archeologie in weerwil van bedrog" om de stralende uitdrukking van Jean-Pierre Adam, onvermoeibare moordenaar van deze extravagante theorieën, te gebruiken, is wereldwijd bekend, het zit zelfs in het volle zicht van iedereen in een kamer gewijd aan zijn enige gebruik in het Nationaal Archeologisch Museum van Athene.
Dit is de zeer beroemde... Antikythera Machine. In een notendop, hier is het stichtelijke verhaal, verteld sinds 1902, het jaar van zijn ontdekking. Er was eens een Romeinse galei die zonk voor het eiland Antikythera in de Egeïsche Zee. Tussen de (vermeende) overblijfselen van het wrak werden de tandwielen gevonden van een oud uurwerkmechanisme, dat na reconstructie (voor een keer een onmiskenbaar technisch hoogstandje) door de specialisten een echte klok bleek te zijn. siderische precisie. Siderisch en verbluffend, aangezien de technieken die de ontwerpers van het Antikythera-mechanisme verstandig gebruikten zo'n achttien eeuwen later werden uitgevonden, aan het einde van de Europese Renaissance...
Een antiek met zulke... moderne kenmerken!
Het is het ongelooflijke en uiteindelijk grappige verhaal van dit anachronisme dat Frédéric Lequèvre ons vertelt in twee boekjes gepubliceerd in de collectie Une chandelle dans les ténèbres door book-e-book editions onder de titel Archimedes' computer. Doctor in de natuurkunde, de auteur kent hemelmechanica als zijn broekzak, en tot ons grootste genoegen legde hij zich toe op het ontmantelen van de tandwielen van het Antikythera-mechanisme. Helaas voor liefhebbers van fabels en onzin, heeft hij, door deze astronomische klok stukje bij beetje te ontleden, ook deze mythe ontleed: de Grieken bouwden meer dan tweeduizend jaar geleden een waar draagbaar planetarium dat de mooiste astronomische klokken van de XNUMXe eeuw waardig was... om "de eerste computer in de geschiedenis" genoemd te worden.
Het eerste boekje wil daarom het Antikythera-mechanisme presenteren, de geschiedenis van zijn ontdekking, zijn werking, zijn mogelijke en waarschijnlijke toepassingen, zijn ((zeer relatieve) precisie, zijn (zeer zwakke) vermogen tot astronomische voorspelling. En vooral... zijn verblindende anachronisme.
Eetlust door het te lezen, onze nieuwsgierigheid aangespoord, ontdekken we in het tweede boekje hoe en waarom niemand de centrale, cruciale vraag van het Antikythera-mechanisme serieus wilde aanpakken: wat is de werkelijke leeftijd, wanneer is het gebouwd?
Waarvoor ? Welnu, wanneer een onderzoeksgroep - Antikythera Mechanism Research Project - al tientallen jaren bestaat, die onvermoeibaar het mooie verhaal van dit "Griekse wonder" promoot, wanneer een televisieproducent een speelfilm tot zijn glorie maakt, wanneer er eindelijk een publicatie is geaccepteerd door het prestigieuze tijdschrift Nature, wanneer een groot Zwitsers horlogemerk, Hublot, het museum van Athene sponsort om dit oude technowetenschappelijke wonderkind te restaureren en tentoon te stellen, mogelijk gemaakt of gebruikt door Archimedes, zogenaamd zelfs, zelfs Hipparchus, neem me niet kwalijk, eigenlijk niemand, heeft er belang bij om de authenticiteit ervan in twijfel te trekken...
Frédéric Lequèvre's 'forensische wetenschap'-onderzoek is erudiet, technisch, als men weinig weet over de subtiliteiten van kosmische uurwerken en ... moderne uurwerken, maar zijn stijl, die hier en daar kleine ironische accenten destilleert, gericht aan enkele van zijn collega's die blind zijn geweest honderd jaar en meer, verheldert het lezen van deze twee essentiële boekjes voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van wetenschap en technologie.
Om de lezing van “De computer van Archimedes” niet te bederven, zullen we niet verklappen hoe Frédéric Lequèvre het record rechtzet aan het einde van zijn deconstructiewerk; we wedden dat de lezer al begrepen zal hebben dat de titel van zijn werk bij uitstek ironisch is, en dat het prachtige verhaal van het Antikythera-mechanisme... bewijst dat uiteindelijk de uitdrukking "nepnieuws" zo oud is als de mensheid, of bijna.