Het einde van de planeet in 2100?
Dit is het gerucht dat het web al enkele weken in vuur en vlam zet: de ecosystemen van de planeet zouden tegen 2100 een totale en onomkeerbare ineenstorting kunnen ervaren. Aan de oorsprong van deze apocalyptische profetie ligt geen verlichte sekte, een medium zonder publiciteit of de nieuwste Amerikaanse blockbuster in zwang. Nee, de bewering komt uit een studie van het zeer serieuze tijdschrift Nature, een referentie onder de wetenschappelijke publicaties. Het proefschrift? Het milieu, onder invloed van door de mens veroorzaakte degradatie, zou voor het einde van de eeuw een punt waarop geen terugkeer meer mogelijk is, kunnen passeren.
In Approaching a state-shift in Earth's biosphere slaan de auteurs, 22 onderzoekers van zo'n vijftien internationale wetenschappelijke instellingen, alarm over een steeds sneller verlies aan biodiversiteit en een versnelling van de klimaatverandering.
Bijna de helft van de klimaten die we vandaag op aarde kennen, kan volgens de studie binnenkort verdwenen zijn. Ze zouden dus tussen 12% en 39% van het aardoppervlak worden vervangen door omstandigheden die nog nooit door levende organismen zijn ervaren. En deze verandering zou abrupt plaatsvinden, waardoor soorten en ecosystemen zich er niet aan kunnen aanpassen.
De omwentelingen van natuurlijke omgevingen hebben altijd bestaan, herinnert de studie eraan, of het nu op lokale schaal is - op het niveau van bekkens of koraalriffen bijvoorbeeld -, regionaal - 5 jaar geleden bestond de Sahara uit vruchtbare graslanden - of planetair. De aarde heeft dus zeven grote crises meegemaakt: de Cambrische explosie, 500 miljoen jaar geleden, de vijf massale uitstervingen die tot 540% van het leven op aarde wegvaagden en het voorbijgaan van de laatste ijstijd in onze tijd, 90 jaar geleden.
Maar terwijl de Cambrische explosie en de opwarming van het Holoceen werden veroorzaakt door natuurrampen, veranderingen in de samenstelling van de oceaan en de intensiteit van de zon, is er een nieuwe druk op ecosystemen: die van 7 miljard mensen - en 9 miljard in 2050.
"Terwijl de planeet overging van een ijstijd naar het huidige interglaciaal, vonden de meest extreme biologische veranderingen plaats in slechts duizend jaar. Op aardse schaal is het alsof je in minder dan een jaar van een baby naar een volwassene gaat. Het probleem is dat de planeet vandaag nog sneller verandert, "zei Arne Moers, co-auteur van de studie en professor biodiversiteit aan de Simon Fraser University in Vancouver.
En de onderzoeker vervolgt: "De planeet heeft niet de herinnering aan zijn vorige toestand. We nemen een enorm risico door de stralingsbalans van de aarde te veranderen: het klimaatsysteem abrupt laten kantelen naar een nieuwe evenwichtstoestand waaraan ecosystemen en onze samenlevingen zich niet zullen kunnen aanpassen. [...] De volgende verandering zou extreem destructief kunnen zijn voor de planeet. Als de kritieke drempel eenmaal is overschreden, is er geen mogelijkheid om terug te gaan. "
Volgens de studie zou deze drempel overeenkomen met het gebruik van 50% van de hulpbronnen van de aarde. Vandaag de dag wordt echter al 43% van de terrestrische ecosystemen gebruikt om aan menselijke behoeften te voldoen. Een derde van het beschikbare zoete water wordt ook omgeleid voor menselijk gebruik. Het uitstervingspercentage van soorten bereikt pieken die in de hele menselijke evolutie niet zijn waargenomen - 10 tot 100 keer het natuurlijke uitstervingspercentage dat wetenschappers gedurende een periode van 500 miljoen jaar hebben waargenomen, terwijl het binnenkort 10 keer hoger zou kunnen zijn. En de CO000-uitstoot is sinds het pre-industriële tijdperk met 2% toegenomen door de verbranding van fossiele brandstoffen.
Veranderingen in landgebruik door de eeuwen heen naarmate de wereldbevolking groeit:
"Gezien deze elementen kunnen we zeggen dat een kanteling in de komende eeuw zeer aannemelijk is", verzekert Anthony Barnosky, paleobioloog aan de University of California in Berkeley. Er blijven echter grote onzekerheden: "De vraag is of deze planetaire verandering onvermijdelijk is en, zo ja, hoe lang het zal duren."
Een waarschuwing gedeeld door veel wetenschappers die de studie lazen. Voor Brad Cardinal, een bioloog aan de Universiteit van Michigan, geïnterviewd door het Amerikaanse tijdschrift Wired, is dit onderzoek overtuigend maar niet doorslaggevend: "Dit is niet de eerste keer dat een studie in zijn soort wordt gepubliceerd. Alleen de tijd zal ons leren of deze resultaten worden geverifieerd of niet." "We moeten op onze hoede zijn voor de interpretatie die in sommige media wordt gegeven, volgens welke de aarde de 4e eeuw misschien niet zal halen. De planeet zal niet eerder dan XNUMX miljard jaar verdwijnen en zal nog lang bewoonbaar blijven. Maar de huidige achteruitgang zal onze levensomstandigheden beïnvloeden", tempert klimatoloog Jean-Pascal van Ypersele, vicevoorzitter van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) in een interview met het Belgische tijdschrift Le Vif/L'Express.
Een echte verandering in levensstijl is echter noodzakelijk en urgent. De 22 wetenschappers in het onderzoek stellen voor dat regeringen vier onmiddellijke maatregelen nemen: de demografische druk radicaal verminderen; concentreer de bevolking op de gebieden die al hoge dichtheden vertonen om de andere gebieden te laten proberen natuurlijke evenwichten te vinden; de levensstandaard van de rijksten aanpassen aan die van de armsten; nieuwe technologieën ontwikkelen om nieuwe voedselbronnen te produceren en te distribueren zonder meer hulpbronnen te verbruiken.
Audrey Garric
Bron: http://ecologie.blog.lemonde.fr/2012/07 ... e-en-2100/