De klok tikt, de tijd krimpt: vrijdag 9 oktober, aan het einde van veertien dagen klimaatonderhandelingen in Bangkok, waren er nog maar 59 dagen over voor de start van de conferentie in Kopenhagen. 59 dagen, waarin we het nergens over eens zijn, of bijna.
Toegegeven, de gesprekken in Bangkok hebben het mogelijk gemaakt om uit het moeras te komen waarin de onderhandelaars sinds begin 2009 vastzaten. Door deel te nemen aan de klimaatdag van de Verenigde Naties (VN) in september in New York, heeft de staat de diplomatieke machine. Zozeer zelfs dat in Bangkok, tijdens de sessie die op 28 september werd geopend, de hoofdtekst die werd besproken, werd verlicht, van ongeveer 200 pagina's naar ongeveer honderd en min of meer leesbaar werd. Er ontstaan zelfs overeenkomsten over verschillende aspecten, zoals de overdracht van technologieën, het "aandelenregister" van de verschillende landen of het bos.
Vind de hele wereld in HTML
Abonneer je op Monde.fr: 6 € per maand + aangeboden 30-dagen
Afrika presenteert toevoeging aan rijke landen
Twee maanden voor de top in Kopenhagen hebben Afrikaanse landen besloten van zich te laten horen. "We denken dat er 65 miljard dollar (44 miljard euro) nodig is om deze fenomenen van klimaatverandering aan te pakken", zei de minister van milieu van Burkina Faso, Salifou Sawadogo, tegen AFP. Forum conferentie over duurzame ontwikkeling georganiseerd in Ouagadougou. Bijzonder beledigend, hebben Afrikaanse functionarissen betoogd "de plicht tot solidariteit" van rijke landen jegens de meest kwetsbaren. "De laatste tijd is de Ethiopische premier (Meles Zenawi) categorisch. Als er niets wordt gedaan, zal Afrika de kamer verlaten (onderhandelingen)", herinnert de heer Sawadogo zich.
Maar deze verduidelijking heeft fundamentele verschillen aan het licht gebracht, die voortkomen uit de klassieke maar langdurige Noord-Zuid-kloof. Ze doken onverwachts op toen China namens de G77 (de groep van ontwikkelingslanden) de landen in het Noorden ervan beschuldigde het Kyoto-protocol te willen "doden". "Vandaag zijn we duidelijk getuige van verklaringen en acties die zullen leiden tot het einde van het Kyoto-protocol", zei Yu Qingtai, vertegenwoordiger van China, maandag 5 oktober tijdens een persconferentie. "Het is alsof een speler in de laatste vijf minuten van een wedstrijd een nieuwe set regels, een nieuw formaat, een nieuw mandaat naar voren brengt en van de andere speler verwacht dat hij dat als voorwaarde accepteert voordat er vooruitgang wordt geboekt.
Als om de zaak duidelijk te maken, werd de Chinese verklaring in Bangkok gevolgd door een andere, dit keer in Peking, en ondertekend door de Chinese premier Wen Jiabao, zijn Japanse tegenhanger Yukio Hatoyama en de Zuid-Koreaanse president Lee Myung-Bak die op zaterdag aangaven 10 oktober "willen samenwerken (...) om bij te dragen aan het succes van de Conferentie van Kopenhagen". Dit “succes” zal volgens hen te danken zijn aan “het creëren van een effectief internationaal samenwerkingskader voor na 2012, in overeenstemming met de principes van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering”.
Deze ongebruikelijke tirade uit China was een reactie op voorstellen van de Verenigde Staten die ertoe leidden dat het Kyoto-protocol terzijde werd geschoven. Om het geschil te begrijpen, moeten we onthouden dat het Verdrag inzake klimaatverandering, ondertekend in 1992, alle landen integreert, maar geen beperkingen met zich meebrengt. Anderzijds bevat het Protocol van Kyoto, ondertekend in 1997, juridisch bindende verplichtingen voor de landen van het Noorden. Aangezien de "eerste verbintenisperiode" van het Kyoto-protocol in 2012 afloopt, geloofden we uiteindelijk dat het zou verdwijnen. De landen van het Zuiden herinnerden er nadrukkelijk aan dat het Protocol van Kyoto geldig blijft zonder vervaldatum, dat het er in feite om gaat het niveau van de verbintenissen voor de "tweede periode" te bepalen.
Dat betekent dat ze reductietoezeggingen verwachten van de landen van het Noorden. Aangezien de Europese Unie en Japan hun doelstellingen voor 2020 hebben aangekondigd, zijn het vooral de Verenigde Staten die het doelwit zijn. Maar Washington wil niet vooruit: Jonathan Pershing, het hoofd van de Amerikaanse delegatie, herhaalde dat "het buitengewoon moeilijk zou zijn om zich vast te leggen op precieze cijfers bij gebrek aan wetgeving die door het Congres is aangenomen".
ENKELE TEKST
De Twenty-Seven hebben een compromisoplossing voorgesteld. Artur Runge-Metzger van de Europese Commissie herinnerde eraan dat de Unie haar protocolverplichtingen zou nakomen. Maar de Europese Unie heeft laten zien voorstander te zijn van één enkele tekst waar alle staten bij betrokken zijn, ook de Verenigde Staten. Het vraagt namelijk met klem aan de Verenigde Staten om zich in te zetten om hun uitstoot te verminderen, maar ook aan de grote opkomende landen om zich op de een of andere manier in te zetten.
Anders Turesson, vertegenwoordiger van Zweden, dat momenteel voorzitter is van de Unie, maakte het punt duidelijk: het gebrek aan inzet van ontwikkelingslanden "maakt het moeilijk om financiële hulp concreet te bespreken", zei hij. Dit is het tweede struikelblok: hoeveel zijn de landen van het Noorden bereid op tafel te leggen om die van het Zuiden te helpen? Het debat over dit punt is niet gevorderd, de Zevenentwintig wachten op een significant gebaar van opkomende landen, een voorwaarde, volgens hen, essentieel om de Verenigde Staten te leiden.
Het Nobel Vredescomité heeft zichzelf uitgenodigd in de onderhandelingen: door de prijs toe te kennen aan Obama, zet het hem in de val. Kan hij niet op 10 december naar Oslo komen om zijn prijs in ontvangst te nemen? En ga niet naar Kopenhagen, waar wordt de klimaatconferentie gehouden? En kunnen de Verenigde Staten het zich veroorloven de verantwoordelijkheid te dragen voor het mislukken van de conferentie in Kopenhagen?
Herve Kempf
wereld nieuwsbron